Vaststelling van wanbeleid door de ondernemingskamer

Waarover oordeelt de Ondernemingskamer?

Onderwerp van onderzoek in een enquête-procedure bij de Ondernemingskamer is of er “gegronde redenen zijn om aan een juist beleid van de vennootschap te twijfelen”. De Ondernemingskamer richt zich op het beleid binnen de vennootschap en zij dient het belang van de vennootschap. Zij onderzoekt dus gedrag van aandeelhouders, beleid van bestuurders, handelen van commissarissen die het belang van de vennootschap schaden.

Waarom gebruik maken van de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer?

De Ondernemingskamer kan op verzoek of uit eigen beweging maatregelen nemen wanneer er “gegronde redenen zijn om aan een juist beleid van de vennootschap te twijfelen”. Die maatregelen kunnen vaak een patstelling doorbreken die het belang van de vennootschap dienen. Denk aan een ruzie tussen twee 50%-aandeelhouders die allebei gezamenlijk bevoegd bestuurder zijn. Ook kan er een deskundige worden aangesteld die onderzoekt of er sprake is van wanbeleid binnen de vennootschap. Daarbij kan ook een verantwoordelijke worden aangewezen.

Wanneer is er sprake van wanbeleid in een enquête-procedure?

Wanbeleid kan aan de orde zijn bij organen van de vennootschap, dus niet alleen bij bestuurders. Denk aan schadelijk stemgedrag van aandeelhouders, het laten verwateren van aandelen, het niet hebben van een bestuur. Wanbeleid bij de Ondernemingskamer hoeft dus niet hetzelfde te zijn als onbehoorlijk bestuur bij bestuurdersaansprakelijkheid, maar als het handelen van de directie onder de loep wordt genomen, kunnen zij (afhankelijk van het gewraakte handelen) parallel lopen.

Hoe start je een enquête-procedure?

De procedure bij de Ondernemingskamer wordt ingeleid door een verzoekschrift, ingediend door een advocaat. Een advocaat is verplicht. Neem contact op met onze advocaat voor juridische rechtsbijstand of juridisch advies over de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer.

Hoe gaat de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer?

De enquête-procedure bij de Ondernemingskamer kent twee fases. In de eerste fase kan een belanghebbende verzoeken voorlopige maatregelen te nemen wegens gegronde redenen om aan een juist beleid te twijfelen en een deskundige aan te wijzen om wanbeleid te onderzoeken en vast te stellen. In de tweede fase kan aan de hand van het deskundigenrapport door de Ondernemingskamer wanbeleid worden vastgesteld onder aanwijzing van een daarvoor verantwoordelijke. Vervolgens kunnen definitieve maatregelen worden opgelegd.

Fase 1a van de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer

De toetsnorm is hier of er gegronde redenen zijn om aan een juist beleid van de vennootschap te twijfelen. Bij gerede twijfel (geen hele zware norm) kunnen relatief zware maatregelen Een relatief lichte toets waar zwaarwegende voorlopige maatregelen worden opgelegd als dat in het belang is van de vennootschap. Denk aan:

• schorsing of benoeming van een bestuurder;
• schorsing of benoeming van een commissaris;
• schorsing van een bestuursbesluit;
• schorsing van een aandeelhoudersbesluit;
• stemrecht ontnemen;
• of wat er verder noodzakelijk is.

Het bijzondere is dat de Ondernemingskamer uit eigen beweging maatregelen kan opleggen, ook al zijn deze niet door de verzoeker gevraagd. Is er gegronde twijfel, dan wordt een onderzoeker aangesteld om wanbeleid te onderzoeken. De kosten van de onderzoeker komen in beginsel voor rekening van de vennootschap die deze eventueel kan verhalen op de verantwoordelijke voor wanbeleid als die in de tweede fase wordt aangewezen.

Fase 1b van de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer

Hoewel het onderzoek van de deskundige nog bij de eerste fase van de procedure hoort, kan het zijn dat de deskundige uiteindelijk nooit wordt benoemd doordat de verzoeker daar geen belang meer bij heeft. Denk bijvoorbeeld aan een vennootschap zonder bestuur die als voorlopige maatregel weer een bestuurder krijgt. Dan is het doel daarmee bereikt. Of partijen komen tot een regeling. Maar voor de uiteindelijke vaststelling van wanbeleid zal het meestal wel komen tot de benoeming van een deskundige.

Waarop ziet het onderzoek van de Onderzoeker?

De Ondernemingskamer duidt een periode aan waarop het onderzoek van de onderzoeker zich richt. Hij onderzoekt het beleid in die periode. Daartoe heeft hij inzage in de gehele administratie van de vennootschap en heeft iedere betrokkenen een medewerkingsplicht. Hij deponeert vervolgens een rapport van zijn bevindingen ter griffie van de Ondernemingskamer. Dat bevat slechts feiten, geen conclusies. Conclusies over wanbeleid zijn aan de Ondernemingskamer. Met de deponering van zijn verslag eindigt de eerste fase van de enquête-procedure.

Fase 2 van de Ondernemingskamer?

Binnen 2 maanden na de deponering van het verslag van de onderzoeker moet (op straffe van verval) een partij die meent dat daaruit wanbeleid blijkt de Ondernemingskamer verzoeken wanbeleid vast te stellen en daarvoor de verantwoordelijke aan te wijzen. Het gaat hier niet meer om gegronde redenen om aan een juist beleid te twijfelen, maar om een veel zwaardere toets om tot de kwalificatie “wanbeleid” te komen. Wordt wanbeleid vastgesteld en wordt een verantwoordelijke aangewezen, dan kan deze in de kosten van de Onderzoeker worden veroordeeld. De Ondernemingskamer kan vervolgens definitieve maatregelen opleggen.

Welke maatregelen kan de Ondernemingskamer opleggen in de tweede fase?

Enkel en alleen in het belang van de vennootschap en ter herstel van de goede verhouding kan de Ondernemingskamer in de tweede fase de volgende 6 maatregelen opleggen na vaststelling van wanbeleid:

• schorsing of vernietiging van een besluit van de vennootschap of één van haar organen;
• schorsing van een bestuurder of commissaris;
• tijdelijke benoeming van een bestuurder of commissaris;
• tijdelijke afwijking van statutaire bepalingen;
• tijdelijke overdracht van aandelen ten titel van beheer;
• ontbinding van de vennootschap.

Wie kunnen een verzoek indienen bij de Ondernemingskamer?

Het aantal personen dat een verzoek bij de Ondernemingskamer kan indienen is beperkt. Bevoegd daartoe zijn:

• aandeelhouders of hun erfgenamen (die gezamenlijk 1% van de aandelen houden bij kleine vennootschappen en 10% bij grote);
  de vennootschap zelf;
• degene die volgens de statuten die bevoegdheid hebben;
• certificaathouders;
• de curator van de vennootschap.

Het nut van de enquête-procedure voor het aansprakelijk stellen van bestuurders?

Wanbeleid, mismanagement of onbehoorlijk bestuur worden vaak gebruikt in het kader van bestuurdersaansprakelijkheid. Maar hiervoor is al aangegeven dat wanbeleid (bij de Ondernemingskamer) en onbehoorlijk bestuur (in de zin van bestuurdersaansprakelijkheid) niet altijd hetzelfde zijn. Niettemin kan de enquête-procedure een flinke stap zijn wanneer je als vennootschap bijvoorbeeld een bestuurder aansprakelijk wil stellen.

Wie kunnen een verzoek indienen bij de Ondernemingskamer?

Wat zijn de kosten van de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer?
De kosten van de enquête-procedure bestaan voornamelijk uit 4 componenten:

• Griffierecht (in 2025: € 827 voor rechtspersonen en € 362 voor natuurlijke personen);
• Eigen advocaatkosten (afhankelijk van je advocaat);
• Proceskostenveroordeling wanneer je verliest (denk aan enkele duizenden euro’s);
• Kosten van de deskundige/onderzoeker; dit kan afhankelijk van de omvang van het onderzoek enorm oplopen, waarbij te denken valt aan een ondergrens van circa € 15.000 (eerst te dragen door de vennootschap).

Gaat het enkel om het bereiken van een voorlopige maatregel, dan kunnen de kosten goed te overzien zijn. Komt het echt tot een benoeming van een deskundige, dan kan de verliezende partij met een forse kostenpost worden opgescheept. Men schuwt deze procedure weleens vanwege de ogenschijnlijk hoge kosten, maar de praktijk is dat met een handig gebruik van de procedure en een goede advocaat, een en ander vaak erg meevalt.

Hoe lang duurt de enquête-procedure bij de Ondernemingskamer?

De mondelinge behandeling zal circa 2 tot 3 maanden na het indienen van een verzoekschrift worden gehouden, waarna vaak met een week of 6 een eerste uitspraak volgt. Het onderzoek van de onderzoeker zal vele maanden duren, afhankelijk van de omvang van het onderzoek.
De tweede fase zal ook weer een maand of 3 á 4 in beslag nemen eerdat daar een uitspraak in is.

Kan ik in kort geding ook maatregelen vragen die de Ondernemingskamer kan opleggen?
In beginsel is de Ondernemingskamer het gerechtelijk orgaan dat daartoe bevoegd is, hoewel in héél uitzonderlijke gevallen de Voorzieningenrechter sommige van de maatregelen (zoals schorsingen en tijdelijke benoemingen) weleens oplegt.

Waarom werken met ons?